شناسایی حشرات آفت مهم نخود زراعی، Cicer arietinum L. در استان زنجان

پذیرفته شده برای پوستر
کد مقاله : 1426-25IPPC (R1)
نویسندگان
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان
چکیده
نخود زراعی (Cicer arietinum L.) یکی از مهم‌ترین حبوبات استان زنجان است که معمولاً در تناوب با گندم دیم کشت می‌شود. از دلایل کاهش عملکرد این محصول، علاوه بر شیوه کشت و کار سنتی، خسارت حشرات آفت این محصول در استان می‌باشد. این آفات، در مراحل مختلف رشد گیاه میزبان در طول فصل زراعی ظاهر شده و با ایجاد خسارت، میزان عملکرد محصول را کاهش می‌دهند. شناسایی صحیح حشرات آفت خسارت‌زا و اتخاذ شیوه‌های مدیریتی مناسب در زمان مناسب، برای جلوگیری از کاهش قابل ملاحظه عملکرد محصول حیاتی است. در نبود سابقه تحقیقاتی مرتبط، مطالعه‌ای روی مجموعه حشرات آفت مرتبط با نخود در استان زنجان در سال 1403 به عمل آمد. طی بازدیدهای انجام گرفته از مزارع نخود زنجان، روش‌های مختلف نمونه برداری از جمله مشاهده مستقیم و بررسی برگ‌ها در مرحله رشد رویشی، تکانیدن غنچه و ساقه‌های انتهایی گیاه درون سینی و روش تورزنی در مراحل گلدهی و تشکیل غلاف مورد استفاده قرار گرفت تا مراحل مختلف بیولوژیکی آفات مزارع نخود در طول فصل زراعی جمع‌آوری گردد. به منظور دستیابی به حشرات بالغ، مراحل نابالغ آن‌ها در آزمایشگاه گیاهپزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان پرورش و سپس شناسایی حشرات آفت با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر انجام گردید. در نهایت گونه‌های مهم و غالب مشخص شد. نتایج نشان داد که پنج گونه از حشرات آفت متعلق به چهار راسته در مراحل مختلف رشدی، به محصول نخود خسارت وارد می‌کنند. مهم‌ترین آفات برگی متشکل از شته نخود Acyrthosiphon pisum (Harris)، لاروهای کرم برگخوار چغندرقند Spodoptera exigua (Hubner) و لاروهای مگس مینوز برگ Liriomyza spp. بودند. تریپس گل Frankliniella spp. خسارت مستقیم به برگ‌ها و گل‌ها وارد کرده بود. ساقه‌ها و ریشه‌ها توسط لاروهای کرم طوقه‌بر Agrotis segetum (Denis & Schiffermüller) خسارت دیده بودند. در این میان کرم برگخوار چغندقند و کرم طوقه‌بر در مرحله رشد رویشی ظاهر شدند. حشرات مکنده نظیر شته نخود در طی مرحله رویشی ظاهر شده و تا اوایل تشکیل غلاف‌های جوان حضور داشتند. تریپس‌های گل از مرحله گلدهی تا مرحله بلوغ گیاه نشو و نما یافتند. بررسی‌هایی که در طول فصل زراعی از جمعیت و میزان خسارت حشرات آفت این محصول به عمل آمد نشان داد که در حال حاضر کرم طوقه‌بر و مگس مینوز برگ مهم‌ترین آفات نخود در استان زنجان می‌باشند.
کلیدواژه ها
 
Title
Identification of major chickpea (Cicer arietinum L.) pests in Zanjan province
Authors
Poune Mohammadi, Shamsollah Najafi
Abstract
Chickpea (Cicer arietinum L.) is a crucial legume crop in Zanjan province, Iran, commonly cultivated in rotation with rainfed wheat. Besides traditional cultivation practices, insect pest infestations pose a significant threat to chickpea yield reduction in the region. These pests emerge at various growth stages of the host plant throughout the growing season, causing damage and diminishing crop productivity. Accurate identification of damaging insect pests and timely implementation of appropriate management strategies are essential to prevent substantial yield losses. In the absence of relevant research, a study was conducted in 1403 (2024) to investigate the complex of insect pests associated with chickpea in Zanjan province. During visits to chickpea fields, diverse sampling methods were employed, including direct observation and leaf examination during the vegetative stage, plant bud and stem shaking into trays, and sweep netting during the flowering and pod formation stages. This aimed to collect the various biological stages of pests in chickpea fields throughout the growing season. To obtain adult insects, their immature stages were reared in the plant protection laboratory of Agricultural and Natural Resources Research and Education Center of Zanjan province. Subsequently, pest identification was performed using validated identification keys. Finally, the dominant and prevalent species were determined. The findings revealed that five insect pest species belonging to four orders inflict damage to chickpea at different growth stages. The major foliar pests included pea aphid (Acyrthosiphon pisum (Harris)), beet armyworm (Spodoptera exigua (Hubner)) larvae, and leafminer fly (Liriomyza spp.) larvae. Flower thrips (Frankliniella spp.) caused direct damage to leaves and flowers. Stems and roots were injured by cutworm (Agrotis segetum (Denis & Schiffermüller)) larvae. Notably, beet armyworm and cutworm appeared during the vegetative stage. Sucking insects like pea aphid emerged during the vegetative stage and persisted until the early formation of young pods. Flower thrips developed from the flowering stage to plant maturity. Population assessments and damage levels of insect pests throughout the growing season indicated that cutworm and leafminer are currently the most significant chickpea pests in Zanjan Province.
Keywords
Legumes, Serious pests, Damage