نماتدهایی از بالاخانوادهCriconematoidea Taylor, 1936 (Nematoda: Rhabditida) از مراتع و جنگل‌های استان کرمان

پذیرفته شده برای پوستر
کد مقاله : 1503-25IPPC (R1)
نویسندگان
1دانشگاه شیراز
2استاد دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، بخش گیاه پزشکی
چکیده
نماتدهای بالاخانواده Criconematoidea عمدتاً انگل‏های سطحی ریشه گیاهان با پراکنش جهانی هستند که بر اساس اخرین رده‏بندی در سه خانواده Criconematidae، Hemicycliophoridae و Tylenchulidae قرار دارند. در بررسی نماتدهای انگل گیاهی مراتع و جنگل‌های استان کرمان که طی سال‌های 1398 تا 1402 با جمع‏آوری 213 نمونه خاک فراریشه گیاهان مختلف صورت گرفت، تعداد شش گونه شناخته‏شده از این بالاخانواده شامل Criconema mutabile، Mesocriconema antipolitanum، M. curvatum، M. rusticum، Criconemoides informis و Hemicriconemoides chitwoodi از خانواده Criconematidae، گونه Hemicycliophora typica از خانواده Hemicycliophoridae و گونه Paratylenchus neoprojectus از خانواده Tylenchuliade جداسازی و شناسایی گردید. در بین گونه‌های شناسایی شده، گونه H. typica از فراریشه گیاهان سازو، نی، کنگر صحرایی و چمن (با 8/3 درصد) و گونه C. mutabile از فراریشه نی، مرغ و چمن (با 4/2 درصد) بیشترین فراوانی را داشتند. گونه H. chitwoodi از فراریشه زرشک (یک درصد)، گونه M. rusticum از فراریشه آویشن کوهی و گون (یک درصد)، گونه C. informis از فراریشه نی (نیم درصد)، گونه‌ M. antipolitanum از فراریشه زرشک (نیم درصد)، گونه M. curvatum از فراریشه چمن (نیم درصد)، گونه p. neoprojectus از فراریشه پونه کوهی (نیم درصد) با کمترین فراوانی وجود داشتند. گونه H. chitwoodi گونه‌ای کمیاب و دارای ماده‌هایی با سر تخت و کمی فرورفته نسبت به بدن؛ سر با دوحلقه، حلقه اول کمی بزرگتر از حلقه دوم، زاویه‌دار و متمایل به طرفین بدن؛ عرض حلقه اول سر 7/11-3/13 و عرض حلقه دوم سر 7/10-13 میکرومتر؛ بدن به طول 490-730 میکرومتر، استایلت به طول 83-93 میکرومتر، V= 90-92، R= 120-135، Rex= 29-37، Rvan= 3-4 است و از گونه‌های مشابه H. variabilis و H. camelliae بر اساس شکل سر و حلقه‌های آن؛ شکل دیسک لبی؛ شکل و طول دم و تعداد حلقه‌های بدن متمایز می‌گردد. گونه H. typica با بیشترین فراوانی (8/3 درصد) در بین گونه‌های شناسایی شده، دارای ماده‌هایی به طول 817-1119 میکرومتر، استایلت به طول 68-83 میکرومتر، بدن با 221-280 حلقه عرضی (Rex = 44-57; RV (ant.) = 181-224) و سطوح جانبی با دو شیار طولی می‌باشد. این گونه شباهت‌هایی به گونه‌های H. megalodiscus، H. andrassyi، H. nortoni، H. sculpturata و H. ahvasiensis دارد و بر اساس اختلاف در طول بدن، نوع اتصال غلاف به بدن، تعداد حلقه‌های سر، شکل و تعداد شیارهای سطوح جانبی بدن، تعداد حلقه‌های بدن، دیسک لبی، فرورفتگی میان گره‌های استایلت، شکاف‌های آمفیدی و شکل دم از آن‌ها متمایز می‌گردد. این گونه از شهرستان‌های کرمان، سیرجان و بردسیر جمع‏آوری گردید. گونه H. sculpturata که به عنوان گونه جدید از ایران و عراق معرفی شده بود، به دلیل تنوع درون گونه‌ای ریخت‌شناختی و دامنه وسیع داده‌های ریخت‌سنجی گونه H. typica، مترادف H. typica اعلام شده است.
کلیدواژه ها
 
Title
Some nematode of the superfamily Criconematoidea Taylor, 1936 (Nematoda: Rhabditida) from rangelands and forests of Kerman province
Authors
Hamidreza Rafiee, Akbar Karegar Bideh
Abstract
The superfamily Criconematoidea consists mainly of plant root ectoparasites with a worldwide distribution, which are divided into three families, Criconematidae, Hemicycliophoridae and Tylenchulidae, according to the last classification. In the study on plant parasitic nematodes in rangelands and forests of Kerman province, which was conducted between 2019 and 2023 by collecting 213 soil samples from the rhizosphere of different plants, six known species of Criconematoidea, including Criconema mutabile, Mesocriconema antipolitanum, M. curvatum, M. rusticum, Criconemoides informis and Hemicriconemoides chitwoodi belonging to Criconematidae, Hemicycliophora typica belonging to Hemicycliophoridae and Paratylenchus neoprojectus belonging to Tylenchuliade, were extracted and identified. Among the identified species, H. typica from the rhizosphere of spiny rush, reed, Cirsium sp. and meadow-grass (with 3.8%) and C. mutabile from the rhizosphere of reed, Cynodon dactylon and meadow-grass (with 2.4%), were the most abundant species. H. chitwoodi from the rhizosphere of Berberis integerrima (1%), M. rusticum from the rhizosphere of Thymus kotschyanus and Astragalus gossypinus (1%), C. informis from the rhizosphere of reed (0.5%), M. antipolitanum from the rhizosphere Berberis integerrima (0.5%), M. curvatum from the rhizosphere meadow-grass (0.5%) and P. neoprojectus from rhizosphere oregano (0.5%), were the lowest abundant species. H. chitwoodi is rare species and has females with lip region truncate and slightly set off; bearing 2 annuli, first annulus larger than second, angular, directed outward; first annulus width 11.7-13.3 µm, second annulus width 10.7-13 µm; 490-730 µm long, Stylet 93-83 µm, V= 90-92, R= 120-135, Rex= 29-37, Rvan= 3-4. This species characterized from similar species of H. variabilis and H. camelliae by lip region shape and annulus; labial disk shape; shape and length of tail and number of body annuli. H. typica with the most abundant (3.8%) among the identified species, has females with 817-1119 µm long, stylet 68-83 µm, the body with 221-280 annuli (RV (ant.) = 181-224; Rex= 44-57) and the lateral fields with two longitudinal incisures. This species is similar to species of H. megalodiscus, H. andrassyi, H. nortoni, H. sculpturata and H. ahvasiensis and differs in various morphological features including the body length, type of attachment sheath on the body, number of lip region annulus, shape and number of lateral fields incisures, stylet knob cavity, amphidial apertures and tail shape. This species was collected from Kerman, Sirjan and Bardsir cities. The species H. sculpturata, was introduced as a new species from Iran and Iraq, has been declared as a junior synonym of H. typica, based on the intraspecific morphological diversity and the wide range of morphometric data of H. typica.
Keywords
Criconematoidea, Forest, Hemicycliophora, Kerman province, Rangeland