تغییرات گیاگان و تنوع گونهای جوامع علف‌های‌هرز مزارع گندم (Triticum aestivum) شهرستان زرقان پس از یک دهه
پذیرفته شده برای پوستر
کد مقاله : 1673-25IPPC (R1)
نویسندگان
محقق علفهای هرز
چکیده
علفهای هرزهمواره به عنوان یکی از اجزای مکمل بوم نظامهای زراعـی و جزئی جدایی ناپذیر در سیستمهای کشاورزی محسوب می‌‌شوند. بـه دلیل آثار مخرب ناشی از رقابت بر عملکـرد محصـولات زراعـی، ایـن گیاهان از دیر باز به عنـوان جزئـی نـامطلوب از بـوم نظـامهـای کشاورزی شناخته شده و یکی از مهمترین عوامـل کـاهش دهنـده میزان محصول به شمار می‌روند. در ایـران خسـارت علف‌های‌هرز در مـزارع گنـدم در اقلـیمهـای گـرم ماننـد استان فارس 23 درصد گزارش شده است. ساختار جوامع و تنوع گونهای علفهای هرز در نتیجه عوامل محیطـی، مــدیریتی و رقابــت درون گونــه‌ای بــین علفهای هرز تعیــین می‌گردد.به منظور شناسایی گیاگان و بررسی تنوع گونه ای، کارکردی و ساختار جوامع علف‌های‌هرز و همچنین بررسی تغییر فلور مزارع گندم شهرستان زرقان در استان فارس طـی یک دهه، جمعیت علفهای هرز مزارع گندم این شهرستان، طی سال زراعی1401-1402 مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج با بررسی هـای انجـام شـده طی دهه گذشته (1390) مقایسه گردید. نمونه برداریها به صورت تصادفی، و در ادامه به روش سیستماتیک و طبق الگوی W انجام‌شد. در این مطالعه 24 گونـه علف هرز متعلق به 10 خانواده گیاهی شناسایی گردید. بیشترین تعداد گونه به ترتیب در خانواده هـای Poaceae (9 گونه)، Asteraceae(6 گونه)، Brassicaceae(5 گونه) و Fabaceae (4 گونه) مشاهده شد. نتایج نشان داد که 80 درصد علف‌های‌هرز یکساله، 18درصد چندساله و 2 درصد نیـز دوسـاله بودنـد. یولاف وحشی(Avena fatua) مهمترین علف هرز از باریک برگان و خردل وحشی (Sinapis arvensis) مهمترین علف هرز از پهن برگـان بـود. مقایسـه نتـایج بـا دهه گذشـته نشـان داد کـه تـراکم علفهای هرز یولاف وحشی، خردل وحشی، علف خونی (Phalaris minor)، چچم (Lolium rigidum)، جودره (Hordeum spontaneum)،پیچک (Convolvulus arvensis )، شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra) و خارشتر (Alhagi persarum ) با گذشـت زمـان افـزایش یافتـه‌است. در حالیکـه تـراکم علف‌های‌هرز جوموشی (Hordeum morinum) و یونجه‌وحشی (Melilotus officinalis) به مرور زمان کاهش یافته است. بیشترین شاخص تنوع شانون در یولاف وحشی (2/38) و جودره (7/32) و کمترین آن در یونجه‌وحشی (3/10) مشاهده شد. بیشترین شاخص تنـوع سیمپسون متعلق به یولاف وحشی (0/33) و کمترین آن متعلق به یونجه وحشی (0/11) بـود.
کلیدواژه ها
Title
Flora changes and species diversity of weed communities of Zarghan wheat (Triticum aestivum) farms during a decade
Authors
Farrokhdin Ghezeli
Abstract
Weeds are considered as continual, complementary and inseparable components of agricultural ecosystems. Because of their competition ability, they are known as one of the most important factors of yield loss. In Fars province, wheat yield loss is reported 23% due to weeds presence. Flora changes and species diversity of weeds are based on management and competition. In order to identify flora, species diversity and assembly of weed communities of Zarghan wheat (Triticum aestivum) farms, Fars province, weed population was studied during 2022-2023 and the results were compared with 2011 survey. Sampling was random, systematic and based on W pattern. There were 24 species belonging to 10 plant families. The maximum species number belonged to Poaceae (9),Asteraceae (6), Brassicaceae (5) and Fabaceae (4). Also, annual, biennial and perennial weeds were 80, 2 and 18%, respectively. The most important grass and wide-leaved weeds were Avena fatua and sinspis arvensis. Comparing the results of the two experiments showed that the density of Avena fatua, sinspis arvensis, Phalaris minor, Lolium rigidum, Hordeum spontaneum, Convolvulus arvensis, Glycyrrhiza glabra and Alhagi persarum have increased gradually over time, whereas that of Hordeum morinum and Melilotus officinalis have decreasd. Shanon index was 38.2, 32.7 and 10.3 for Avena fatua, Hordeum spontaneum and Melilotus officinalis, respectively. Simpson index was 33 and 11 for Avena fatua and Melilotus officinalis, respectively.
Keywords
density, shanon index, simpson index, homogeneity