بررسی ساختار جوامع و ترکیب گونه‌ای علف‌های‌هرز مزارع گندم آبی استان فارس

پذیرفته شده برای پوستر
کد مقاله : 1776-25IPPC
نویسندگان
1دانشگاه تهران
2سازمان جهاد کشاورزی استان فارس
3مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
4- مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
چکیده
اولین و مهمترین گام در مدیریت و کنترل علف‌های‌هرز شناخت فلور و ساختار جوامع و پراکنش جغرافیایی آنها است. به منظور شناسایی و تعیین ساختار جوامع علف‌های‌هرز مزارع گندم آبی استان فارس مطالعه‌ای طی سال‌های 1402 و 1403 در 16 شهرستان عمده و مهم کاشت گندم از نقاط مختلف استان شامل: مرودشت، داراب، فسا، اقلید، کازرون، ممسنی، کوار، آباده، سرچهان، فیروزآباد، لارستان، خرم-بید، جویم، خرامه، استهبان و خنج از 144 مزرعه انجام و تراکم و ترکیب گونه‌ای علف‌های‌هرز مزارع تعیین گردید. در این مزارع 102 گونه از 23 خانواده گیاهی شناسایی شد. در این بین سه خانواده گیاهی Brassicaceae، Asteraceae و Poaceae به ترتیب با 21، 17 و 14 گونه (مجموعاً 51 درصد) بیشترین گونه را به خود اختصاص دادند. بر اساس شاخص وفور علف‌های‌هرز چچم (Lolium rigidum)، یولاف‌وحشی (Avena ludoviciana)، پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis)، فالاریس (Phalaris minor)، بی‌تی‌راخ (Galium aparine)، هفت‌بند خوابیده (Polygonum aviculare)، خردل‌وحشی (Sinapis arvensis)، چاودار (Secale cereale)، جودره (Hordeum spontaneum)، یونجه زرد (Melilotus officinalis)، پنیرک (Malva neglecta)، خردل کاذب (Hirschfeldia incana) و زبان در قفا (Consolida orientalis) به عنوان علف‌های‌هرز مهم استان به ترتیب بیشترین فراوانی را در مزارع پایش شده داشتند. علف‌هرز چچم به عنوان مهمترین علف‌هرز مزارع گندم استان فارس در شهرستان‌های جنوب و جنوب شرقی استان (داراب، لارستان، جویم، خنج، فسا) با اقلیم گرم و خشک تا نیمه گرم و برخی مناطق مرکزی (فیروزآباد، کوار، استهبان و مرودشت) با اقلیم نیمه معتدل از پراکنش بالایی برخوردار بود. میانگین تراکم این علف‌هرز در مناطق یاد شده از 4/10 تا 72/142 بوته در متر مربع متفاوت بود. در مناطق شمالی استان (اقلید، آباده، خرم‌بید، سرچهان) با آب و هوای سرد علف‌های‌هرز پهن‌برگ به ویژه بی-تی‌راخ، زبان در قفا، گوش فیلی (Conringia orientalis)، ماستونک (Turgenia latifolia) و پیچک صحرایی از تراکم و اهمیت بیشتری برخوردار بودند. در برخی از این مناطق باریک‌برگهایی مانند چاودار و پوآ (Poa trivialis) نیز تراکم بالایی داشتند. در مناطق غربی استان (ممسنی و کازرون) برخی پهن‌برگها مانند گندمک براق (Anagalis arvensis)، شاه‌تره (Fumaria parviflora)، سلمه‌تره (Chenopodium album) و بی‌تی‌راخ و باریک برگ جودره (شهرستان کازرون) غالب‌تر بودند. علف‌هرز خردل برگ مومی (Isatis quadrialata) به عنوان یک علف‌هرز جدید برای اولین بار در استان فارس از شهرستان آباده مشاهده گردید و در حال حاضر پراکنش آن تنها محدود به این شهرستان است.
کلیدواژه ها
 
Title
Study of community’s structure and species composition of weeds in the wheat fields of Fars Province
Authors
aboozar esmaeili, Mehrdad Shasti, Farrokhdin Ghezeli, Maryam Shahrivar, Ebrahim Mamnoei, Mohammad Hossein Cheraghi, Mohammad Amin Aryafar, Javid Abbasi
Abstract
The first and most important step in managing and controlling weeds is to know the flora and structure of communities and their geographical distribution. In order to identify and determine the structure of weed communities in the wheat fields of Fars province, a study was conducted during the years 2023 and 2024 in 16 major and important wheat planting cities from different parts of the province including: Marvdasht, Darab, Fasa, Eqlid, Kazerun, Mamasani, Kavar, Abadeh, Sarchehan, Firouzabad, Larestan, Khorram bid, Juyom, Kharameh, Estahban and Khonj were conducted from 144 farms and the density and species composition of weeds in the farms were determined. 102 species from 23 plant families were identified in these farms. Three plant families Brassicaceae, Asteraceae and Poaceae accounted for the most species with 21, 17 and 14 species respectively (51% in total). According to the abundance index of ryegrass (Lolium rigidum), wild oat (Avena ludoviciana), field bindweed (Convolvulus arvensis), little seed canary grass (Phalaris minor), cleavers (Galium aparine), prostrate knotweed (Polygonum aviculare), wild mustard (Sinapis arvensis), rye (Secale cereale), wild barley (Hordeum spontaneum), annual yellow sweet clover (Melilotus indicus), mallow (Malva neglecta), shortpod mustard (Hirschfeldia incana) and oriental knight’s-spur (Consolida orientalis) as important weeds of the province, respectively, had the highest frequency in the monitored fields. Ryegrass is the most important weed in the wheat fields of Fars province in the southern and southeastern cities of the province (Darab, Larestan, Juyom, Khonj, Fasa) with a hot and dry to semi-hot climate and some central areas (Firouzabad, Kavar, Estahban and Marvdasht) with a semi-temperate climate had a high distribution. The average density of this weed in the mentioned areas varied from 10.4 to 142.72 plants per square meter. In the northern regions of the province (Eqlid, Abadeh, Khorram bid, Sarchehan) with cold weather, broad-leaf weeds, especially cleavers, oriental knight’s-spur, hare's ear mustard (Conringia orientalis), greater bur-parsley (Turgenia latifolia) and field bindweed were more density and important. In some of these areas, narrow leaves such as rye and rough bluegrass (Poa trivialis) also had a high density. In the western regions of the province (Mamasani and Kazerun), some broad-leaved species such as scarlet pimpernel (Anagalis arvensis), fineleaf fumitory (Fumaria parviflora), lambsquarters (Chenopodium album), cleavers, and wild barley (Kazerun city) they were more dominant. Waxy leaved mustard (Isatis quadrialata) as a new weed was observed for the first time in Fars province from Abadeh and currently its distribution is limited to this city.
Keywords
Flora, density, Abundance Index, frequency