بررسی زمان و الگوی رسیدگی بذر علف‌هرز مهاجم دودندان (Bidens subalternans DC.) در باغات استان فارس

پذیرفته شده برای پوستر
کد مقاله : 1808-25IPPC (R1)
نویسندگان
دانشگاه تهران
چکیده
دودندان (Bidens subalternans) از جمله علف‌های‌هرز مهاجم و مشکل ساز جدید در باغات برخی مناطق استان فارس به شمار می‌رود. این گیاه با بهره‌گیری از وجود زوائد خاردار روی بذرهای خود با چسبیدن به لباس انسان یا پشم و موی حیوانات (Ectozoochory) پراکنش می‌یابد. بررسی زمان و الگوی رسیدگی بذر این علف‌هرز می‌تواند به پیشگیری و کاهش تولید بذر آن و کاهش پراکنش در مناطق جدید کمک نماید. بدین منظور در سال 1402 الگوی گل‌دهی و تولید بذر این علف‌هرز در دو منطقه با اقلیم مختلف در شهرستان‌های اقلید (اقلیم سرد) و مرودشت (اقلیم معتدل) در باغ انار با فاصله 195 کیلومتر از یکدیگر و در سطح دو هکتار با نمونه برداری از 40 بوته بررسی گردید. در زمان مشاهده اولین گل‌دهی با فواصل دو هفته‌ای (2، 4، 6 و 8 هفته پس از ظهور اولین گل) تعداد پنج بوته دودندان به صورت تصادفی انتخاب و وضعیت کلاپرک‌ها در مراحل غنچه، شروع گل‌دهی، شروع بذردهی، میانگین تعداد بذر تولید شده گیاه و ارتفاع بوته شمارش و بر اساس آمار توصیفی به صورت محاسبه میانگین هر صفت بررسی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عدم رسیدگی و باز شدن همزمان کلاپرک‌ها در علف‌هرز دودندان باعث تولید بذر متناوب در این گیاه از شروع گلدهی (اواخر مرداد ماه) تا دو ماه پس از آن می‌گردد، که این نکته را می‌توان به عنوان یک مکانیسم در موفقیت دوندان تلقی نمود. میانگین تعداد کلاپرک‌های دارای بذرهای رسیده یا در حال رسیدگی در دو، چهار، شش و هشت هفته پس از شروع گل‌دهی در شهرستان مرودشت به ترتیب 2/0، 5/2، 7/5 و 3/17 عدد و در شهرستان اقلید به ترتیب 4/1، 9/4، 3/19 و 8/32 بود. میانگین تعداد بذر تولید شده در هر کلاپرک در مناطق مرودشت و اقلید به ترتیب 42 و 66/35 عدد بود. با توجه به تعداد کلاپرک‌های تولیدی گیاه و میانگین تولید بذر در هر کلاپرک، تعداد بذر تولیدی علف‌هرز دودندان در هر بوته از 1037 تا 4679 عدد متفاوت و به طور میانگین 2864 بذر برآورد گردید. ارتفاع بوته به عنوان یک خصوصیت مهم در رقابت علف‌های‌هرز با گیاهان مجاور تلقی شده و نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین ارتفاع بوته در زمان رسیدگی گیاه دوندان در دو منطقه مرودشت و اقلید در باغ انار به ترتیب 4/134 و 8/121 سانتی‌متر بود. با توجه به نتایج به دست آمده علف‌هرز دودندان به عنوان یک علف‌هرز با ویژگی‌های رقابتی از طریق ارتفاع بوته بلند، تعداد بذر زیاد و مکانیسم پراکنش Ectozoochory از قابلیت و پتانسیل بالایی جهت آلودگی مناطق جدید و پراکنش برخوردار است و در خصوص مدیریت آن از طریق جلوگیری از تولید بذر باید حداکثر تا زمان قبل از گلدهی نسبت به مبارزه با روش‌های مناسب اقدام نمود.
کلیدواژه ها
 
Title
Time and pattern of seed ripening of the invasive weed, greater beggarticks (Bidens subalternans DC.) in the gardens of Fars province
Authors
aboozar esmaeili, Mostafa Oveisi, Hassan Alizadeh
Abstract
Greater beggarticks (Bidens subalternans) is one of the new invasive and problematic weeds in the gardens of some areas of Fars province. This plant spreads by barbs on the awns seed and sticking to human clothes or wool and animal hair (Ectozoochory). Investigating the time and pattern of seed ripening of this weed can help to prevent and reduce its seed production and reduce its spread in new areas. In 2023, the pattern of flowering and seed production of this weed was investigated in two regions with different climates in the cities of Eqlid (cold climate) and Marvdasht (temperate climate) in pomegranate garden (two hectares), 195 km away from each other by sampling 40 plants. At the time of observing the first flowering with two-week intervals (2, 4, 6 and 8 weeks after the appearance of the first flower), the number of five plants was randomly selected and the capitula in the bud stages, the beginning of flowering, the beginning of seeding, the average number of seeds produced by the plant and the height of the plant were counted based on descriptive statistics. The results of this study showed that the lack of ripening and simultaneous opening of the capitula in greater beggarticks causes intermittent seed production in this plant from the beginning of flowering (late August) to two months after that, which highlights this point. It can be considered as a mechanism in the success of greater beggarticks. The average number of capitula with ripe or ripening seeds in two, four, six and eight weeks after the beginning of flowering in Marvdasht is 0.2, 2.5, 5.7 and 17.3 respectively and in Eqlid was 1.4, 4.9, 19.3 and 32.8 respectively. The average number of seeds produced in each capitula in Marvdasht and Eqlid regions was 42 and 35.66, respectively. According to the number of capitula produced by the plant and the average seed production per capitula, the number of weed seeds produced in each plant varied from 1037 to 4679 and on average 2864 seeds were estimated. The height of the plant is considered as an important feature in the competition of weeds with nearby plants and the results of this study showed that the average height of the plant at the time of ripening of the greater beggarticks plant in the pomegranate garden of Marvdasht and Eqlid was 134.4 and 121.8 respectively. According to the obtained results, greater beggarticks as a weed with competitive characteristics through tall plant height, large number of seeds and ectozoochory dispersal mechanism has a high potential to infect new areas and spread. Regarding its management by preventing the production of seeds, it should be fought with appropriate methods until the time before flowering.
Keywords
Competition, Seed set, Dispersal, plant height, Capitula